De Waelehoef op het gehucht Engelbeek in Schaffen zou gebouwd zijn in de 2e helft van de 16e eeuw. De hoeve dankt haar naam aan ‘Cornelis de Wael’ die in 1696 de eigenaar werd: 'd'heer Cornelis de Wael hoeve'. (Claes, F., Loix F., Hanegreefs, G. & Reynders, N., 1989, p. 179)

Schaffens oudste boerderij

De Waelehoef, Engelbeekstraat 71, was omringd door een ‘groeve’ of ‘graaf’, gevuld met water. Hoewel ze in 1989 nog omschreven werd als 'de oudste nog bestaande boerderij van Schaffen', bleef de hoeve sinds 1982 onbewoond.

Door decennialange verwaarlozing en verloedering viel de Waelehoef ten prooi aan verval en heeft de natuur het domein terug ingenomen. De idyllische hoeve kon aan haar deerniswekkende lot niet ontkomen en verdween uit het straatbeeld, maar haar sage leeft verder.

De sage

De paters van de abdij van Tongerlo zouden in de kelders van de Waelehoef kerkschatten hebben begraven. Op een donkere nacht wilde een roversbende deze kerkschatten buit maken. Toen ze over de houten loopbrug over de gracht raasden, zwaaide de hoevepoort open en een koets, getrokken door twee indrukwekkende paarden, stormde naar buiten. Uit de neusgaten van de paarden kwamen vlammen die een geur van pek achterlieten.

Getuigenissen vertellen over de confrontatie met deze spookachtige koets of diligence¹. Generaties lang werden kinderen dan ook verboden om te spelen of rond te hangen in dit vervloekte oord. Als je ‘s nachts de Waelehoef moest passeren, kon het gebeuren dat je hoefgetrappel van paarden hoorde naderen, alsook het slaan van karwielen. Vanaf dat moment was rechtsomkeer maken onmogelijk door een geheime kracht. Voor je goed en wel besefte wat er aan de hand was, stond de gevreesde diligence recht voor je: een koets, voortgetrokken door ijzingwekkende paarden, met erbovenop een spook dat de passant verplichtte om over het rijtuig te klauteren, dood van angst. (Van de Poel, 1956, p. 70-71)

War Danneels, die werkzaam was op de Waelehoef, vertelde dat deze schrikwekkende koets elke nacht tussen 12 en 1 uur door de dreef raasde en telkens verdween door een keldergat in de muur. In die kelder durfde niemand komen, omdat men geloofde dat het spook zich daar schuil hield.

Volgens War was er een knecht die geen geloof hechtte aan dit verhaal, maar wel het fijne wilde weten over deze koets die elke nacht door de dreef raasde. Hij was vastberaden om op een nacht zich te verschuilen achter een boom om de fameuze koets met eigen ogen te zien. De volgende ochtend deed men een gruwelijke ontdekking langs de dreef: daar lag het levenloze lichaam van die knecht met een weerzinwekkende, angstige blik als finale gelaatsuitdrukking.

De onderaardse gang

Hardnekkige geruchten vertelden dat er in de kelder van de Waelehoef een toegang zou zijn naar een geheime gang. Er wordt ook beweerd dat er een onderaardse gang richting het Steenkot² had bestaan. Zo zou een strook maïs in een maïsveld anders gegroeid hebben boven het traject van deze onderaardse gang. Een ander gerucht spreekt dan weer over een tunnel naar de kerk van Schaffen.

Er zou een onderzoek hieromtrent plaatsgevonden hebben, maar ‘zonder resultaat’. Terzelfdertijd wordt er bericht dat er een ‘gang’ is dichtgemetseld, of zou men de toegang tot de kelder hebben bedoeld?

Mysterie

De ooit zo idyllische Waelehoef mag dan wel rusten onder de mantel der natuur, voor menig Schaffenaar zal deze boerderij eveneens gehuld blijven onder een sluier van mysterie.

Misschien verdween het spook niet in de kelder, maar zette de fantoom zijn reis verder via een geheime onderaardse gang. Was het dichtmetselen om nieuwsgierigen te ontmoedigen of geruchten in de kiem te smoren? Of was er een andere reden? Bedenkingen als elementen voor de charme van het mysterie.

Trivia

- De hoeve luisterde vroeger naar de namen 'De Hoeve tot Peer', 'De Vereyckenhoeve' en 'Het oudt gelege', gelegen bij ''t Cleijn peersvelt' en 'Het vier bunder land'. (Claes et al., 1989, p. 58, 179)
- Op het dak van een later bijgebouwde schuur was d.m.v. donkerdere dakpannen het jaar '1809' zichtbaar.